تعریف شیعه

ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺷﯿﻌﻪ ﭼﯿﺴﺖ؟

ﭘﺎﺳﺦ : ﺷﯿﻌﻪ ﺩﺭ ﻟﻐﺖ ﻋﺮﺏ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ‏« ﭘﯿﺮﻭ ‏» ﺍﺳﺖ . ﻗﺮﺁﻥ ﻣﺠﯿﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ : ﻭَ ﺇِﻥَّ ﻣِﻦ ﺷِﯿﻌَﺘِﻪِ ﻟَﺈِﺑْﺮَﺍﻫِﯿﻢَ؛ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﭘﯿﺮﻭﺍﻥ ﻧﻮﺡ، ﺍﺑﺮﺍﻫﯿﻢ ﺍﺳﺖ . ﺻﺎﻓﺎﺕ ۳۷ / ۸۳ ؛ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ، ﺷﯿﻌﻪ ﺑﻪ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺍﻃﻼﻕ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ‏( ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ‏) ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﺧﻮﺩ، ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﻭ ﺧﻠﯿﻔﻪ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖﻫﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪﺩﯼ؛ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﻫﯿﺠﺪﻫﻢ ﺫﻭﺍﻟﺤﺠﻪ، ﺳﺎﻝ ﺩﻫﻢ ﻫﺠﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺭﻭﺯ ‏« ﻏﺪﯾﺮ ‏» ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﺳﺖ، ﺩﺭ ﯾﮏ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﺑﺰﺭﮒ ﻣﻌﯿﻦ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺮﺟﻊ ﺳﯿﺎﺳﯽ، ﻋﻠﻤﯽ ﻭ ﺩﯾﻨﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﻮﺩ .

ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺁﻥﮐﻪ : ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮﺍﻣﯽ، ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻭ ﺍﻧﺼﺎﺭ ﺑﻪ ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪﻧﺪ :

۱ - ﮔﺮﻭﻫﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪﺍ ‏( ﺻﻠﯽ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ‏) ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺧﻼﻓﺖ ﺭﺍ ﻧﺎﺩﯾﺪﻩ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﺭﺍ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍ ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ ﺍﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﯿﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﺍﺳﺖ؛ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﯼ ﺍﯾﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩ .

ﺍﯾﻦ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﻪ ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺍﺯ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻭ ﺍﻧﺼﺎﺭ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺭﺃﺱ ﺁﻧﺎﻥ، ﮐﻠﯿﻪ ﺷﺨﺼﯿﺖﻫﺎﯼ ﺑﻨﯽ ﻫﺎﺷﻢ ﻭ ﺟﻤﻌﯽ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺻﺤﺎﺑﻪ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻠﻤﺎﻥ، ﺍﺑﻮﺫﺭ، ﻣﻘﺪﺍﺩ، ﺧﺒﺎﺏ ﺑﻦ ﺍﺭﺕ ﻭ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﺁﻧﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ، ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ ﻋﻘﯿﺪﻩ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﺷﯿﻌﻪ ﻋﻠﯽ ‏( ﻋﻠﯿﻪﺍﻟﺴﻼﻡ ‏) ﻧﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ .

ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﯾﻦ ﻟﻘﺐ ﺭﺍ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮﺍﻣﯽ، ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﯿﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﭘﯿﺮﻭﺍﻥ ﺍﻣﯿﺮﻣﺆﻣﻨﺎﻥ ﻋﻄﺎ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ . ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ ﺍﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ ‏( ﻋﻠﯿﻪﺍﻟﺴﻼﻡ ‏) ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ : ﻭَ ﺍﻟَّﺬِﻱ ﻧَﻔْﺴِﻲ ﺑِﻴَﺪِﻩِ، ﺇِﻥَّ ﻫَﺬَﺍ ﻭَ ﺷِﻴﻌَﺘَﻪُ ﻟَﻬُﻢُ ﺍﻟْﻔَﺎﺋِﺰُﻭﻥَ ﻳَﻮْﻡَ ﺍﻟْﻘِﻴَﺎﻣَﺔ؛ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺟﺎﻥ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ، ﺍﻭ ‏( ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ‏) ﻭ ﭘﯿﺮﻭﺍﻥ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺭﺳﺘﺎﺧﯿﺰ، ﺭﺳﺘﮕﺎﺭﺍﻧﻨﺪ . ﺟﻼﻝ ﺍﻟﺪﯾﻦ ﺳﯿﻮﻃﯽ، ﺩﺭﺍﻟﻤﻨﺜﻮﺭ : ﺝ ۶ . ﺩﺭ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺁﯾﻪ ﻫﻔﺘﻢ ﺍﺯ ﺳﻮﺭﻩ ﺑﯿﻨﻪ ﺇِﻥَّ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﺁﻣَﻨُﻮﺍ ﻭَ ﻋَﻤِﻠُﻮﺍ ﺍﻟﺼَّﺎﻟِﺤﺎﺕِ ﺃُﻭﻟﺌِﻚَ ﻫُﻢْ ﺧَﻴْﺮُ ﺍﻟْﺒَﺮِﻳَّﺔ .

ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﯾﻦ ﺷﯿﻌﻪ، ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺍﺯ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺻﺪﺭ ﺍﺳﻼﻡ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﻪ ‏« ﺗﻨﺼﯿﺼﯽ ﺑﻮﺩﻥ ‏» ﻣﻘﺎﻡ ﻭﻻﯾﺖ، ﺑﺪﯾﻦ ﻧﺎﻡ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﮔﺮﺩﯾﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﯾﻦ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﺧﻂ ﻭﺻﺎﯾﺖ ﻭ ﭘﯿﺮﻭﯼ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ ﺑﯿﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩﺍﻧﺪ .

ﻣﻘﺎﻡ ﻭ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺷﯿﻌﻪ، ﺍﺯ ﻫﻤﯿﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻌﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺪﯾﻦ ﺑﯿﺎﻥ، ﺑﯽﭘﺎﯾﮕﯽ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺟﺎﻋﻼﻥ ﯾﺎ ﻣﻐﺮﺽ، ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﯾﻦ ﮐﻪ ﺗﺸﯿﻊ ﺯﺍﯾﯿﺪﻩ ﺩﻭﺭﺍﻥﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺍﺳﺖ، ﺭﻭﺷﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ . ﺑﺮﺍﯼ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺷﯿﻌﻪ، ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ‏« ﺍﺻﻞ ﺍﻟﺸﯿﻌﻪ ﻭ ﺍﺻﻮﻝﻫﺎ ‏» ، ‏« ﺍﻟﻤﺮﺍﺟﻌﺎﺕ ‏» ﻭ ‏« ﺍﻋﯿﺎﻥ ﺍﻟﺸﯿﻌﻪ ‏» ﺭﺟﻮﻉ ﺷﻮﺩ .

۲ - ﮔﺮﻭﻩ ﺩﯾﮕﺮ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﻡ ﺧﻼﻓﺖ، ﻣﻘﺎﻣﯽ ﺍﺳﺖ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﯽ، ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺭﻭ ﺑﺎ ﺍﺑﻮﺑﮑﺮ ﺑﯿﻌﺖ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ‏« ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ ‏» ﯾﺎ ﺗﺴﻨﻦ، ﻣﻠﻘﺐ ﮔﺮﺩﯾﺪﻧﺪ . ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺁﻥ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻃﺎﯾﻔﻪ ﺍﺳﻼﻣﯽ، ﺑﺎ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻣﺸﺘﺮﮐﺎﺕ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﺻﻮﻝ، ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻧﻈﺮ ﭘﯿﺮﺍﻣﻮﻥ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺧﻼﻓﺖ ﻭ ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ ﻭ ﻫﺴﺘﻪﻫﺎﯼ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻫﺮ ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﺭﺍ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻭ ﺍﻧﺼﺎﺭ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪ