زکات فطره

سهل انگاری در زکات فطره و مرگ ناگهانی
🔸سؤال: آیا در زبان عربی فوت به معنای مرگ به کار برده می‏شود؟ اگر پاسخ منفی است پس روایت زیر چگونه توجیه می‌شود؟
امام صادق علیه السلام درباره اهمیت زکات فطره می‏فرماید:
الْفِطْرَةُ وَاجِبَةٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ فَمَنْ لَمْ یُخْرِجْهَا خِیفَ عَلَیْهِ الْفَوْتُ فَقِیلَ لَهُ وَ مَا الْفَوْتُ قَالَ الْمَوْتُ. [بحار الأنوار، ج93، ص 109]
یعنی زکات فطره بر هر مسلمانی واجب است و بر هر کس که آن را نپردازد بیم فوت می‏رود. راوی عرض کرد: فوت چیست؟ فرمود: موت.
🔹جواب: خیر، فوت نه در زبان عربی به معنای مرگ است و نه در زبان فارسی و تعبیر عامیانه و کوچه‏بازاری «فلان کس فوت کرد» غلط است. «فوت» مصدر «فات یفوت» و به معنای «از بین رفتن» و «از دست دادن» است، مانند: «فات الوقت» و «فاته الوقت».
اما در رابطه با روایت یادشده گفتنی است که فوت و از دست دادن، امری اضافی است و لاجرم به چیزی تعلق می‌گیرد. راوی با سؤال «ما الفوت» نمی‌خواهد معنای لغوی فوت را بپرسد بل در واقع می‌خواهد متعلَّق فوت را بداند. امام می‌فرماید: هر که فطره خود را کنار نگذارد بیم آن می‌رود که از دست بدهد. راوی می‌پرسد: چه چیزی را از دست می‌دهد؟ ثواب را؟ مال را؟ فرصت را؟ امام می‌فرماید: فرصت را از دست می‌دهد و می‌میرد.
شاید کسی بپرسد چرا امام همان ابتدا نفرمود الموت. پاسخ آن است که موت به معنای مرگ است و مدلول مطابقی یا تضمنی آن از دست دادن فرصت نیست. ولی فوت به معنای از بین رفتن فرصت و مرگ ناگهانی و دور از انتظار است، چنانکه عرب گوید: «مات فلانٌ موتَ الفَوات» یعنی فرصت از دست بشد و به مرگ ناگهانی مرد.